Schizofrenie (uit het Grieks ‘schizo’ = gespleten en ‘phrenos’ = geest) is een psychische aandoening binnen het schizoïde spectrum die in verschillende vormen en gradaties voorkomt en zich meestal openbaart tussen het 15e en 30e levensjaar. Het is dus een aandoening die vooral jonge mensen treft. Van elke honderd personen zal de ziekte zich bij gemiddeld één persoon ontwikkelen.
Het woord schizofrenie heeft tot nogal wat misverstanden rond schizofrenie geleid. Mensen die aan de ziekte lijden, hebben namelijk géén gespleten geest of hersenen die gespleten zouden functioneren. Ook is inmiddels bekend dat deze mensen géén gespleten persoonlijkheid hebben; ze bestaan niet uit meerdere, verschillende personen. Schizofrenie wordt namelijk vaak verward met dissociatieve identiteitsstoornis. De gespletenheid bij schizofrenie uit zich niet, zoals vaak wordt gedacht, in een meervoudige persoonlijkheid, maar in een beeld waarbij de samenhang in het denken, tussen waarneming en gedachten en tussen emoties en gedachten in ernstige mate is afgenomen, althans voor anderen minder goed invoelbaar is.Een belangrijk kenmerk is dat er tijdens het verloop van de ziekte minimaal eenmaal een psychotische episode is opgetreden. Doorgaans komen deze episoden vaker voor. Ze gaan gepaard met een afwijkende beleving van de werkelijkheid (een afwijkende cognitie), resulterend in onlogische gedachtepatronen, wanen, hallucinaties en in wisselende mate emotionele, denk- en gedragsstoornissen. Vroeger werd voor deze aandoening ook de term dementia praecox (= dementie op jonge leeftijd) gebruikt. Inmiddels is de terminologie belangrijk verfijnd.
Medicatie en andere behandelingen voor schizofrenie helpen de uitputtende symptomen te verminderen en onder controle te houden, wanneer ze regelmatig en zoals voorgeschreven worden gebruikt. Sommige mensen echter hebben geen baat bij de beschikbare behandelingen of onderbreken hun behandeling te vroeg vanwege de vervelende bijwerkingen of om andere redenen. Zelfs wanneer de behandeling doeltreffend is, kunnen de blijvende gevolgen van de ziekte (zoals verlies van kansen, stigma, restsymptomen en bijwerkingen van de medicatie) erg lastig zijn voor de patiënt en hem of haar belemmeren om een normaal leven te leiden.
Misbruik van een middel is een vaak voorkomende bekommernis voor familieleden van mensen met schizofrenie. Aangezien sommige mensen die drugs gebruiken, symptomen vertonen die gelijken op die van schizofrenie, kan men mensen met schizofrenie abusievelijk aanzien voor mensen die ‘high zijn van de drugs’. Mensen met schizofrenie gebruiken vaak alcohol en/of drugs en reageren soms bijzonder slecht op bepaalde drugs. Misbruik van een middel kan de doeltreffendheid van de behandeling voor schizofrenie ook verminderen. Stimulerende middelen (bijvoorbeeld amfetamines en cocaïne) kunnen zware problemen met zich meebrengen voor mensen met schizofrenie, net zoals PCP of marihuana. Bij sommige mensen verslechteren zelfs de schizofrene symptomen als ze die drugs innemen. Misbruik van een middel vermindert ook de kans dat de patiënt het door de arts voorgeschreven behandelingsprogramma zal volgen.
